Red een Legkip is een organisatie die legkippen redt, in april 2016 stond er een groot artikel over in De Telegraaf. Een interessant onderwerp met veel facetten.
Half april zocht ik contact met de initiatiefneemster, Sandra van de Werd. Het eerste contact ging per mail. Waarna een gesprek volgde. Sandra had een aantal vragen en gaf me beperkt ruimte. Ik mocht niet mee als ze kippen zouden gaan halen. Althans dat mocht ik niet filmen.
Ze wilde weten wat ik met het item zou gaan doen. Er lag van niemand een opdracht en dat wist ik nog niet. Wel heb ik aangegeven dat ik het voor mijn studie zou. Het leek me zinvol eerst mijn verhaal te maken en daarna de mogelijkheden te bekijken. Niet voor red een legkip, maar voor mij. Wat ik in zelf produceer en maak is van mij en niet van een bron.
Uiteindelijk besloot ik, na feedback op het idee van Clement Tonnaer, een in mijn ogen beter en evenwichtiger, verhaal te maken. Het louter oplepelen wat Van de Werd me vertelde vond ik erg eenzijdig. Toen dat bekend werd bij Van de Werd sloeg de sfeer om naar ´grimmig´. Niet dat ik me bedreigd voelde, maar de medewerking verliep daarna zeer stroef en welkom was ik niet meer.
Aanvankelijk kwam ik bij deze initiële opzet.
Beste Sandra,
Ik heb bedacht hoe ik het wil maken. Mijn interesse gaat uit naar de achterblijvers, de aan de ene kant vechters en de beschadigde aan de andere.
Graag wil ik daarom de volgende mensen interviewen voor camera:
De dierenarts die de kippen opknapt
Iemand die een beschadigde kip heeft geadopteerd, dus met een gebroken vleugel of poot.
Iemand van jullie organisatie
Een willekeurige donateur, die GEEN kip heeft geadopteerd.
Ik moet beelden maken van kippen in de opvangen.
Kippen bij de dierenarts.
Kippen die net gered zijn, dus net nadat jullie ze hebben vrijgekocht. In de auto en in de krat en dat soort beeld.
Dus we moeten wat data en plaatsten afspreken. Liefst al in de komende twee weken.
Ik hoor graag van je! Groetjes.
Deze opzet heb ik vervolgens met Clement Tonnaer besproken en die kwam, net als ik, tot de conclusie dat kant van de boer ontbrak. Te dun vond ik het. Op deze manier zou het een soort promo ´red een legkip´ worden.
Intussen had ik al een en ander bij Sandra gefilmd en er stonden al afspraken voor de rest van het materiaal. Na de afspraak bij de dierenarts, waar Van de Werd op controle ging met een van de kippen, deed ik het interview. Het werd me duidelijk dat kritische vragen niet heel erg goed vielen. Dat verstoorde de relatie meteen. Helaas was bijna al het materiaal onbruikbaar door problemen met de camera en het geluid. Dus alles van die dag moet over, behalve wat ik bij de dierenarts had gedraaid. Dat was nog enigszins bruikbaar. Niet heel goed, maar het ging.
Dus nadat ik in de week daarna alles had gefilmd en inmiddels ook een kippenboer had gesproken ging ik terug naar Van de Werd. We deden het interview, maar lekker liep het niet. De camera had nog steeds kuren. Wat precies weet ik nog steeds niet, maar de handmicrofoon is sowieso defect. De kritische vragen vielen natuurlijk weer verkeerd.
In al mijn openheid vertelde ik, over het item. Ik vertelde dat ik zelf een boer had gevonden en dat ik contact had gezocht met een dierethicus. Dat was duidelijk allemaal tegen het zere been. Van de Werd zei letterlijk: "Die dierethicus is vast mijn vijand, van de hondentesten." Dat bleek niet zo te zijn, ze kende Dr. Frans Stafleu niet. Over de kippenboer kreeg ik het verwijt dat er voor mij een kip was mishandeld. Daarna heb ik nog een paar steunbeelden gedraaid en ben vertrokken.
De volgende dag kreeg ik de volgende mail. Let wel op dat moment had ik nog geen minuut gemonteerd. Er was geen item. Eerst heeft ze me geprobeerd te bellen, maar nog voor ik terug had kunnen bellen had ze me gemaild.
Hoi Bram,
Tijdens onze eerste afspraak heb je beloofd dat wij eerst toestemming zouden geven voor als je het zou willen publiceren. De film had je voor school nodig ter beoordeling, daarvoor filmde je het. Je hebt je plan verteld hoe je het wilde doen. Daar zat toen op dat moment geen boer in. Dat is verder ook geen punt, maar wat we niet willen is dat de boer die je gefilmd hebt ook de scenes die over ons zijn gefilmd te zien krijgt en kan downloaden. Net zoals we niet willen dat het openbaar op youtube komt te staan voordat wij daar toestemming voor gegeven hebben. Ik heb meegewerkt omdat ik dat had afgesproken met je. Maar al met al heeft het ook ons best tijd gekost en het zou nogal zuur zijn als het dan ook nog eens slecht uit pakt voor ons. Ik krijg daarom graag duidelijkheid van je over onze eerder gemaakte afspraak.
Groeten,
Sandra
Wat ze schrijft klopt niet. Het klopt wel dat er geen boer in zat, maar dat kwam omdat ik ´hun´ boeren niet mocht interviewen en filmen. Hoe en wat ik er wel en niet in wil, dat is mijn creatieve journalistieke vrijheid. Ik overleg niet met bronnen wat er wel en niet inkomt. Dat zijn mijn journalistieke keuzes.
Hoi Sandra,
Die afspraak, dat jullie vooraf toestemming zouden geven is nooit gemaakt. Dat weet ik zeker, die afspraak maak ik nooit. Je hebt wel gevraagd of je het item mocht gebruiken en of het te downloaden zou zijn. Ik werk als freelance journalist en daarnaast studeer ik. Ik probeer natuurlijk zoveel mogelijk te combineren. Jullie wilden niet dat ik met jullie mee zou gaan naar een boer om kippen te halen en te filmen in verband met jullie relatie met die boer. Ik mocht wel mee kippen ophalen, maar niet filmen. Dat laatste is in strijd met mijn onafhankelijkheid, ik kies dan op een zekere manier partij. Daarom heb ik zelf een kippenboer gezocht die wilde praten over het houden van legkippen. Net zo goed als ik een ethicus op het gebied van dierenwelzijn heb gesproken over het houden van kippen. Dat het achteraf allemaal niet past in het plaatje dat jij vooraf had gemaakt, daar kan ik niet veel mee. Er zijn meerdere standpunten in de discussie over legkippen en jullie standpunt is er daar een van. In het item komen er twee partijen aan het woord. Ik ga het item gebruiken voor school, publiceren op YouTube en opnemen in mijn portfolio.
Met vriendelijke groet,
Bram
Antwoord van Van de Werd:
Hoi Bram,
Die afspraken zijn wel degelijk gemaakt. De eerste keer dat ik op het caféterras met je sprak, heb je beloofd dat we voor publicatie het te zien zouden krijgen en beslissen of het gepubliceerd kon worden. Dat recht hadden we niet voor je school, daar zouden een paar mensen naar kijken en dat heb je nog toen uitgelegd. Zelfs afgelopen dinsdag toen ik je daar aan herinnerde zei je dat je het op youtube zou zetten en toen ik zei dat we dat eerst wilden zien en dus verborgen zei je dat dat goed was en als we het niks vonden je het er af zou halen.
Ik voel me eerlijk gezegd door jou misbruikt. Ik en andere mensen van mijn stichting hebben geholpen en alle medewerking verleend, terwijl wij er geen belang mee hadden.
Ik heb er helemaal geen plaatje vooraf van gemaakt zoals jij suggereerd. Jij hebt met me besproken hoe je het wilde hebben en dat zelfs in een mail gezet. Daar kwam geen ethicus of boer in voor. Ik verzoek je dringend om je alsnog aan de gemaakte afspraken te houden.
Graag je reactive.
Groeten,
Sandra
Red een Legkip
Het probleem is vrij duidelijk. Vooraf heeft ze zich een plaatje voorgesteld en dat klopt nu niet meer. In mijn optiek gaat ze zich gedragen als opdrachtgever, maar ze is ´slechts´ een bron van mijn verhaal.
Ik stuur haar de volgende mail:
Sandra,
Ik ga geen eindeloze discussie met je voeren over wat er volgens jou allemaal is afgesproken. Ik heb aan de hand van het verhaal uit de Telegraaf een mail gestuurd wat ik in eerste instantie beetje voor ogen had. Daarna heb ik dat als idee besproken met mijn docent. Ik vond het namelijk een dun, eenzijdig verhaal. Aangezien jullie niet wilde dat ik jullie boer zou filmen heb ik die zelf gezocht. Ik ben als journalist niet verplicht jullie op de hoogte te houden van wat er in mijn item komt daarin ben ik creatief vrij. Jullie zijn bron, geen opdrachtgever. Iedereen mag zijn standpunt innemen en daar blijf ik buiten. Aanvankelijk was er misschien interesse vanuit een mediakanaal, maar ik heb daar verder geen actie op ondernomen. Ik hou me aan de feiten van mijn bronnen krijg en mochten daar fouten in zitten, dan moeten die gecorrigeerd worden. Dus daar mag je straks commentaar op leveren, niet of het item je wel of niet aanstaat.
Met vriendelijke groeten,
Bram Jansen.
Van de Werd heeft inmiddels een klacht ingediend bij de Fontys Hogeschool voor Journalistiek. Twee zelfs, eerst bij een van mijn SLB-ers en daarna eentje bij Marjo Spee. Op 19 mei deel ik mijn item met mijn drie bronnen voor de controle op feiten. Dat is een afspraak die ik altijd maak. Ik kan namelijk fouten maken in feiten die ik in de voice-overs gebruik. Aan die controle hang ik ook een deadline, in dit geval 18:00 op vrijdag 20 mei.
Beste,
Ik ontvang de volgde mail:
Beste,
Hierbij het item dat ik met het gefilmde materiaal heb gemaakt. Mochten er feitelijke onjuistheden in zitten, dan hoor ik dat graag. Die feitelijkheid heeft alleen betrekking op het gedeelte waaraan u zelf heeft meegewerkt, niet op wat anderen in het item doen, zeggen of laten zien. Reactie graag voor vrijdag 20 mei 18:00.
Met hartelijke groet,
Bram Jansen
Ik ontvang de volgde mail:
Bram,
Ik en mijn stichting gaan niet akkoord met publicatie van het filmpje zolang wij van Red een Legkip daar onderdeel in uit maken. Wij gaan niet akkoord omdat je je niet gehouden hebt aan de eerder door jou gemaakte mondelinge en schriftelijke (betreffende het scenario) afspraken.
Sandra van de Werd
Comité Dierennoodhulp
Red een Legkip
Ik overleg met Marjo Spee, Michel Simons en Clement Tonnaer. Vervolgens stuur ik de volgde mail terug:
Geachte mevrouw Van de Werd, beste Sandra,
Ik heb via de directie van de Fontys Hogeschool voor Journalistiek begrepen dat je een klacht hebt ingediend over het item dat ik heb gemaakt. Ik heb ook een mail van je ontvangen, dat jullie niet akkoord met publicatie. Jij vindt dat ik me niet aan de afspraken heb gehouden.
Ik neem je klacht serieus. De afspraken waaraan jij refereert zijn niet gemaakt. Het is zo dat ik op 16 april een mail heb gestuurd naar aanleiding ons gesprek op 13 april. Dat was een soort wensenlijst wat ik bij jullie wilde filmen. Dat was niet het scenario, dat heb je nooit gezien. Ik maak wel scenario’s. Die bespreek ik met opdrachtgevers, niet met bronnen. Tijdens dat gesprek heb je aangegeven wat bij jullie wel en niet kon. Jullie vonden het niet wenselijk als ik mee ging naar een kippenboer om kippen te gaan halen. Ik mocht wel mee, maar niet interviewen en niet filmen. Een valide argument, dus dat heb ik niet gedaan. Dat deel van het verhaal, de kant van de boer, vond ik wel noodzakelijk voor het item. Ik ben als journalist neutraal en ben verplicht beide kanten van het verhaal te laten zien. Over ingrediënten van items maak ik geen afspraken, ik bepaal wat erin komt, niet een bron. Ik maak heel afgewogen keuzes, zeker als het gaat om gevoelige onderwerpen. In mijn journalistieke vrijheid en creativiteit zoek ik oplossingen voor de tekortkomingen. Zo probeer ik evenwichtig te creëren. Ik heb jullie belangen bij de kippenboeren op geen enkele manier geschaad en dat stond bij jullie voorop. Het is nergens mijn intentie geweest om de belangen van een van mijn bronnen op wat voor manier te schaden en dat doe ik ook niet.
Wat ik met alle partijen afspreek is dat ze het item mogen zien, vooraf, en dat ze dan aan kunnen geven of er feitelijke onjuistheden in zitten. Dat gaat dan vooral om de informatie die ik uit de gesprekken toevoeg in mijn voice-overs. Niet of je het eens bent met de tegenpartij of andere bronnen. Dat is journalistiek gezien niet werkbaar en levert kwalitatief gezien niets op.
Om meer nuance aan te brengen en na te gaan waar jullie ten opzichte van de kippensector staan heb ik uiteindelijk een dierethicus benaderd. Deze component moet de standpunten van de partijen duiden. Waarom staan ze zover van elkaar? Dat zijn de dingen die ik als journalist wil laten zien.
Voor wat betreft publicatie heb ik jullie nooit een stem gegeven. Het enige wat ik daarover heb gezegd is dat ik het zeker zou gebruiken voor mijn opleiding. Er was op dat moment geen externe partij geïnteresseerd, althans daar had ik geen contact mee. Volgens Jelmer Geerts zou AT5 er misschien interesse in kunnen hebben. Ik heb nooit met AT5 gesproken, dat was op dat moment niet van belang. Dat jullie geen belang hebben bij het publiceren kan ik me niet voorstellen. Het is misschien geen uithangbord of reclameboodschap, maar wel een degelijk journalistiek product. Ik zal het daarom openbaar op mijn YouTube-kanaal publiceren en opnemen in mijn portfolio net als mijn andere items.
Ik hoop dat mijn uitleg voldoende is.
Met vriendelijke groeten,
Bram Jansen
Antwoord van mevrouw Van de Werd:
Bram,
Je uitleg is niet voldoende. Je zegt dat je mijn klacht serieus neemt, maar ontkent gelijk dat er afspraken gemaakt zijn en je wil er verder niks mee doen. Tijdens de afspraak die we hadden in café Maxwell zijn die wel degelijk gemaakt. Je hebt toen gezegd dat ik niks te zeggen had over wat je inleverde voor je studie, maar dat we voor publicatie het te zien zouden krijgen en als we het niks vonden je het niet zou publiceren.
Omdat het mij bij het eerste gesprek al duidelijk was dat het voornamelijk voor je afstuderen zou gaan heb ik dat nog overlegd na ons gesprek met mijn collega van Red een Legkip en kwamen we tot de slotsom dat het geen kwaad kon om een komende journalist te helpen ook omdat als we het filmpje niks vonden het niet gepubliceerd zou worden. Ik ga dat niet verzinnen en zeker niet tegen mijn collega.
Je hebt bovendien al die tijd de indruk gewekt dat het item alleen over Red een Legkip zou gaan. Als je dat anders had willen doen, zoals je nu hebt gedaan, had je ons eerlijk daarover vooraf moeten informeren. Dan hadden wij ons terug kunnen trekken. Je hebt ons niet hierin de mogelijkheid gegeven.
Blijkbaar ben je je niet bewust of interesseert het je niet dat je ons gewoon hebt misbruikt. Het zou om een korte documentaire gaan en die gaan zo vaak over één onderwerp en belichten helemaal niet altijd andere tegengestelde kanten waarop jij je nu opeens beroept.
Wij hebben absoluut geen belang bij het publiceren van je filmpje op deze manier. Het is maar wat je een degelijk journalistiek product noemt. Maar al hadden we het een geweldig item gevonden, dan nog willen we niet dat het gepubliceerd wordt en als afstudeerwerk gebruikt wordt omdat je ons gewoon misbruikt hebt en nu voor liegt met je ontkenningen.
Groeten,
Sandra van de Werd
Red een Legkip
Comité Dierennoodhulp
Het gaat natuurlijk veel te ver om je als journalist vooraf vast te leggen als het gaat om het maken van een verhaal. Ik heb eerst twee verkennende gesprekken gevoerd. Het eerste met Van de Werd in Amsterdam en het andere met Iris Odink. In eerste instantie telefonisch en daarna nog een keer in Lutten. Ik moet namelijk weten welk beelden ik er kan maken en wat voor verhaal ze me kunnen vertellen. Ik werk heel zorgvuldig, maar laat me niet beperken. Dat het een ander verhaal wordt als mensen zich vooraf voorstellen, dat is nu eenmaal zo. Als neutrale toeschouwer, met zo min mogelijk tot geen eigen mening heb ik dit item gemaakt. Ik ben niet trost op de discussie, maar die toont wel aan dat bronnen invloed proberen uit te oefenen. Ik denk dat ik misschien in de toekomst de twee a drie afspraken die ik maak vastleg op schrift. Ik zit namelijk niet te wachten op deze discussie en ik wil mijn vrijheid waarborgen.
Mijn laatste antwoord:
Geachte mevrouw Van de Werd,
Ik blijf bij mijn eerdere mail. Ik publiceer het item en gebruik het voor mijn afstuderen. Dat u daar niet gelukkig van wordt, is jammer maar voor mij geen reden het anders te doen.
Groeten,
Bram Jansen
0 reacties :