Redacties

De afgelopen jaren heb ik op een aantal redacties gezeten. Bij het Eindhovens Dagblad, Studio040, Omroep Brabant, Omroep WNL en Omroep Flevoland. Het verschilt nogal waar je zit en wat je positie is. Daarmee bedoel ik soms ben je de stagiair, soms gewoon de redacteur en in een geval was het alsof ik helemaal niet meedeed.

De manier van werken bij de meeste redacties is hetzelfde. Het is allemaal gestoeld op goede journalistiek. Bij de krant was dat het duidelijkst. Iedere ochtend was er eerst een overleg op deelredactie niveau. Daarin werd altijd naar de krant van gisteren gekeken. Wat ging goed, wat kan beter en wat hebben we eigenlijk gemaakt en waarom? Daarna werd vervolgens gekeken naar het nieuws van die dag en het mogelijke verloop van de week. Daarin verschilt de krant wel van mijn ervaringen bij tv-redacties. De krant brengt meer achtergrond en dat is een lopend proces, achter het nieuws door. Deze manier van werken heeft mij geleerd hoe het zou moeten en hoe het er in de meest ideale situatie uitziet. Bij de krant was veel ruimte voor discussie, overleg en opbouwende kritiek. 

De televisieredactie die qua werkwijze het dichtste bij de krant in de buurt kwam was Omroep Flevoland. Niet geheel identiek, maar wel een duidelijk patroon van terug- en vooruitkijken. Journalistiek gezien werkte de omroep bijna hetzelfde als de krant. Met het belangrijk verschil de snelheid van het medium. Vaak ging de discussie dan over wanneer, hoe snel en op welke manier brengen we iets. Daarbij is het internet en de app van de omroep vaak meer leidend dan de uitzendingen op televisie. 

Bij Omroep WNL werkte ik mee op de redactie van Vandaag de Dag. De dag begon altijd met terugkijken en daarna ideeën voor de volgende uitzending. De discussie ging minder over de journalistieke inhoud, maar wel over of de items klopte. In een live-show gaat altijd wel ergens iets mis, maar daar moet je als redactie altijd iets van leren. Omdat de eindredactie per week wisselde tussen Wouter Lauwmans en Marien van der Kooij wisselden daarmee ook de accenten. Lauwmans was in mijn optiek veel meer van de journalistiek en Van der Kooij veel meer van de showbizz. Daardoor ging het bij Lauwmans vaak om de inhoud en Van der Kooij om de poppetjes.

De tegenhanger van het Eindhovens Dagblad in Eindhoven is Studio040. Een hele kleine publieke omroep. Ik werkte er een paar maanden als stagiair/verslaggever. Ik maakte niet echt deel uit van de redactie, maar mocht wel onderwerpen aandragen. De hoofdlijn wordt uitgezet door Sophie Beer, de hoofdredacteur Michiel Bosgra zag ik maar weinig, te weinig. Hij komt niet uit de regio Eindhoven en dat is vreemd. Zijn netwerk in Eindhoven, Nuenen, Veldhoven, Geldrop/Mierlo was op dat moment uiterst beperkt. Er was geen dagelijks overleg, maar op een redactie met vijf mensen is dat misschien ook wel niet nodig. Ze maken iedere werkdag een goede nieuwsuitzending, maar in mijn ogen is het met een krant en een veel grotere regionale omroep een beetje dubbel.

Bij Omroep Brabant zat ik op de RTV-redactie. Alle verslaggevers moeten radio en televisie doen, maar een scheiding is er wel degelijk. Ik moest radio doen. Dat lukte niet. Wat ook niet vreemd is, want geen van mijn twee begeleiders hadden tijd of maakten tijd. De omroep heeft het grote voordeel dat ze omkomen in het aanbod en met een 24/7 bezetting van de internet redactie missen ze niets wat in Brabant gebeurt. Helaas blijft het daarbij. Het aanbod is plat en zo heb ik het ervaren. Er is nooit discussie en er wordt nooit gekozen, Alles wordt gebracht, werk en onderwerpen worden verdeeld. Na het lezen van ´De Nieuwsfabriek´ van Rob Wijnberg werd me duidelijk dat hij waarschijnlijk bij Omroep Brabant was geweest. Het is de enige plek waar ik met een hekel heen ging en waar ik in negen weken niets heb geleerd.

De casus afspraken met een bron: red een legkip

Red een Legkip is een organisatie die legkippen redt,  in april 2016 stond er een groot artikel over in De Telegraaf. Een interessant onderwerp met veel facetten.
Half april zocht ik contact met de initiatiefneemster, Sandra van de Werd. Het eerste contact ging per mail. Waarna een gesprek volgde. Sandra had een aantal vragen en gaf me beperkt ruimte. Ik mocht niet mee als ze kippen zouden gaan halen. Althans dat mocht ik niet filmen. 

Ze wilde weten wat ik met het item zou gaan doen. Er lag van niemand een opdracht en dat wist ik nog niet. Wel heb ik aangegeven dat ik het voor mijn studie zou. Het leek me zinvol eerst mijn verhaal te maken en daarna de mogelijkheden te bekijken. Niet voor red een legkip, maar voor mij. Wat ik in zelf produceer en maak is van mij en niet van een bron.

Uiteindelijk besloot ik, na feedback op het idee van Clement Tonnaer, een in mijn ogen beter en evenwichtiger, verhaal te maken. Het louter oplepelen wat Van de Werd me vertelde vond ik erg eenzijdig. Toen dat bekend werd bij Van de Werd sloeg de sfeer om naar ´grimmig´. Niet dat ik me bedreigd voelde, maar de medewerking verliep daarna zeer stroef en welkom was ik niet meer. 

Aanvankelijk kwam ik bij deze initiële opzet.

Beste Sandra,

Ik heb bedacht hoe ik het wil maken. Mijn interesse gaat uit naar de achterblijvers, de aan de ene kant vechters en de beschadigde aan de andere. 

Graag wil ik daarom de volgende mensen interviewen voor camera:

De dierenarts die de kippen opknapt

Iemand die een beschadigde kip heeft geadopteerd, dus met een gebroken vleugel of poot. 

Iemand van jullie organisatie

Een willekeurige donateur, die GEEN kip heeft geadopteerd.

Ik moet beelden maken van kippen in de opvangen.

Kippen bij de dierenarts.

Kippen die net gered zijn, dus net nadat jullie ze hebben vrijgekocht. In de auto en in de krat en dat soort beeld.

Dus we moeten wat data en plaatsten afspreken. Liefst al in de komende twee weken.

Ik hoor graag van je! Groetjes.

Deze opzet heb ik vervolgens met Clement Tonnaer besproken en die kwam, net als ik, tot de conclusie dat kant van de boer ontbrak. Te dun vond ik het. Op deze manier zou het een soort promo ´red een legkip´ worden.  

Intussen had ik al een en ander bij Sandra gefilmd en er stonden al afspraken voor de rest van het materiaal. Na de afspraak bij de dierenarts, waar Van de Werd op controle ging met een van de kippen, deed ik het interview. Het werd me duidelijk dat kritische vragen niet heel erg goed vielen. Dat verstoorde de relatie meteen. Helaas was bijna al het materiaal onbruikbaar door problemen met de camera en het geluid. Dus alles van die dag moet over, behalve wat ik bij de dierenarts had gedraaid. Dat was nog enigszins bruikbaar. Niet heel goed, maar het ging. 

Dus nadat ik in de week daarna alles had gefilmd en inmiddels ook een kippenboer had gesproken ging ik terug naar Van de Werd. We deden het interview, maar lekker liep het niet. De camera had nog steeds kuren. Wat precies weet ik nog steeds niet, maar de handmicrofoon is sowieso defect. De kritische vragen vielen natuurlijk weer verkeerd. 

In al mijn openheid vertelde ik, over het item. Ik vertelde dat ik zelf een boer had gevonden en dat ik contact had gezocht met een dierethicus. Dat was duidelijk allemaal tegen het zere been. Van de Werd zei letterlijk: "Die dierethicus is vast mijn vijand, van de hondentesten."  Dat bleek niet zo te zijn, ze kende Dr. Frans Stafleu niet. Over de kippenboer kreeg ik het verwijt dat er voor mij een kip was mishandeld. Daarna heb ik nog een paar steunbeelden gedraaid en ben vertrokken.

De volgende dag kreeg ik de volgende mail. Let wel op dat moment had ik nog geen minuut gemonteerd. Er was geen item. Eerst heeft ze me geprobeerd te bellen, maar nog voor ik terug had kunnen bellen had ze me gemaild. 

Hoi Bram,

Tijdens onze eerste afspraak heb je beloofd dat wij eerst toestemming zouden geven voor als je het zou willen publiceren. De film had je voor school nodig ter beoordeling, daarvoor filmde je het. Je hebt je plan verteld hoe je het wilde doen. Daar zat toen op dat moment geen boer in. Dat is verder ook geen punt, maar wat we niet willen is dat de boer die je gefilmd hebt ook de scenes die over ons zijn gefilmd te zien krijgt en kan downloaden. Net zoals we niet willen dat het openbaar op youtube komt te staan voordat wij daar toestemming voor gegeven hebben. Ik heb meegewerkt omdat ik dat had afgesproken met je. Maar al met al heeft het ook ons best tijd gekost en het zou nogal zuur zijn als het dan ook nog eens slecht uit pakt voor ons. Ik krijg daarom graag duidelijkheid van je over onze eerder gemaakte afspraak.

Groeten,

Sandra

Wat ze schrijft klopt niet. Het klopt wel dat er geen boer in zat, maar dat kwam omdat ik ´hun´ boeren niet mocht interviewen en filmen. Hoe en wat ik er wel en niet in wil, dat is mijn creatieve journalistieke vrijheid. Ik overleg niet met bronnen wat er wel en niet inkomt. Dat zijn mijn journalistieke keuzes.

Hoi Sandra,

Die afspraak, dat jullie vooraf toestemming zouden geven is nooit gemaakt. Dat weet ik zeker, die afspraak maak ik nooit. Je hebt wel gevraagd of je het item mocht gebruiken en of het te downloaden zou zijn. Ik werk als freelance journalist en daarnaast studeer ik. Ik probeer natuurlijk zoveel mogelijk te combineren. Jullie wilden niet dat ik met jullie mee zou gaan naar een boer om kippen te halen en te filmen in verband met jullie relatie met die boer. Ik mocht wel mee kippen ophalen, maar niet filmen. Dat laatste is in strijd met mijn onafhankelijkheid, ik kies dan op een zekere manier partij. Daarom heb ik zelf een kippenboer gezocht die wilde praten over het houden van legkippen. Net zo goed als ik een ethicus op het gebied van dierenwelzijn heb gesproken over het houden van kippen. Dat het achteraf allemaal niet past in het plaatje dat jij vooraf had gemaakt, daar kan ik niet veel mee. Er zijn meerdere standpunten in de discussie over legkippen en jullie standpunt is er daar een van. In het item komen er twee partijen aan het woord. Ik ga het item gebruiken voor school, publiceren op YouTube en opnemen in mijn portfolio.

Met vriendelijke groet,

Bram 

Antwoord van Van de Werd:

Hoi  Bram,

Die afspraken zijn wel degelijk gemaakt. De eerste keer dat ik op het caféterras met je sprak, heb je beloofd dat we voor publicatie het te zien zouden krijgen en beslissen of het gepubliceerd kon worden. Dat recht hadden we niet voor je school, daar zouden een paar mensen naar kijken en dat heb je nog toen uitgelegd. Zelfs afgelopen dinsdag toen ik je daar aan herinnerde zei je dat je het op youtube zou zetten en toen ik zei dat we dat eerst wilden zien en dus verborgen zei je dat dat goed was en als we het niks vonden je het er af zou halen.

Ik voel me eerlijk gezegd door jou misbruikt. Ik en andere mensen van mijn stichting hebben geholpen en alle medewerking verleend, terwijl wij er geen belang mee hadden.

Ik heb er helemaal geen plaatje vooraf van gemaakt zoals jij suggereerd. Jij hebt met me besproken hoe je het wilde hebben en dat zelfs in een mail gezet. Daar kwam geen ethicus of boer in voor. Ik verzoek je dringend om je alsnog aan de gemaakte afspraken te houden.

Graag je reactive.

Groeten,

Sandra

Red een Legkip

Het probleem is vrij duidelijk. Vooraf heeft ze zich een plaatje voorgesteld en dat klopt nu niet meer. In mijn optiek gaat ze zich gedragen als opdrachtgever, maar ze is ´slechts´ een bron van mijn verhaal. 

Ik stuur haar de volgende mail: 

Sandra,

Ik ga geen eindeloze discussie met je voeren over wat er volgens jou allemaal is afgesproken. Ik heb aan de hand van het verhaal uit de Telegraaf een mail gestuurd wat ik in eerste instantie beetje voor ogen had. Daarna heb ik dat als idee besproken met mijn docent. Ik vond het namelijk een dun, eenzijdig verhaal. Aangezien jullie niet wilde dat ik jullie boer zou filmen heb ik die zelf gezocht. Ik ben als journalist niet verplicht jullie op de hoogte te houden van wat er in mijn item komt daarin ben ik creatief vrij. Jullie zijn bron, geen opdrachtgever. Iedereen mag zijn standpunt innemen en daar blijf ik buiten. Aanvankelijk was er misschien interesse vanuit een mediakanaal, maar ik heb daar verder geen actie op ondernomen. Ik hou me aan de feiten van mijn bronnen krijg en mochten daar fouten in zitten, dan moeten die gecorrigeerd worden. Dus daar mag je straks commentaar op leveren, niet of het item je wel of niet aanstaat.

Met vriendelijke groeten,

Bram Jansen.

Van de Werd heeft inmiddels een klacht ingediend bij de Fontys Hogeschool voor Journalistiek. Twee zelfs, eerst bij een van mijn SLB-ers en daarna eentje bij Marjo Spee. Op 19 mei deel ik mijn item met mijn drie bronnen voor de controle op feiten. Dat is een afspraak die ik altijd maak. Ik kan namelijk fouten maken in feiten die ik in de voice-overs gebruik. Aan die controle hang ik ook een deadline, in dit geval 18:00 op vrijdag 20 mei. 

Beste,

Hierbij het item dat ik met het gefilmde materiaal heb gemaakt. Mochten er feitelijke onjuistheden in zitten, dan hoor ik dat graag. Die feitelijkheid heeft alleen betrekking op het gedeelte waaraan u zelf heeft meegewerkt, niet op wat anderen in het item doen, zeggen of laten zien. Reactie graag voor vrijdag 20 mei 18:00.

Met hartelijke groet,

Bram Jansen

Ik ontvang de volgde mail:

Bram,

Ik en mijn stichting gaan niet akkoord met publicatie van het filmpje zolang wij van Red een Legkip daar onderdeel in uit maken. Wij gaan niet akkoord omdat je je niet gehouden hebt aan  de eerder door jou gemaakte mondelinge en schriftelijke (betreffende het scenario) afspraken.

Sandra van de Werd

Comité Dierennoodhulp

Red een Legkip

Ik overleg met Marjo Spee, Michel Simons en Clement Tonnaer. Vervolgens stuur ik de volgde mail terug:

Geachte mevrouw Van de Werd, beste Sandra,

Ik heb via de directie van de Fontys Hogeschool voor Journalistiek begrepen dat je een klacht hebt ingediend over het item dat ik heb gemaakt. Ik heb ook een mail van je ontvangen, dat jullie niet akkoord met publicatie. Jij vindt dat ik me niet aan de afspraken heb gehouden.

Ik neem je klacht serieus. De afspraken waaraan jij refereert zijn niet gemaakt. Het is zo dat ik op 16 april een mail heb gestuurd naar aanleiding ons gesprek op 13 april. Dat was een soort wensenlijst wat ik bij jullie wilde filmen. Dat was niet het scenario, dat heb je nooit gezien. Ik maak wel scenario’s. Die bespreek ik met opdrachtgevers, niet met bronnen. Tijdens dat gesprek heb je aangegeven wat bij jullie wel en niet kon. Jullie vonden het niet wenselijk als ik mee ging naar een kippenboer om kippen te gaan halen. Ik mocht wel mee, maar niet interviewen en niet filmen. Een valide argument, dus dat heb ik niet gedaan. Dat deel van het verhaal, de kant van de boer, vond ik wel noodzakelijk voor het item. Ik ben als journalist neutraal en ben verplicht beide kanten van het verhaal te laten zien. Over ingrediënten van items maak ik geen afspraken, ik bepaal wat erin komt, niet een bron. Ik maak heel afgewogen keuzes, zeker als het gaat om gevoelige onderwerpen. In mijn journalistieke vrijheid en creativiteit zoek ik oplossingen voor de tekortkomingen. Zo probeer ik evenwichtig te creëren. Ik heb jullie belangen bij de kippenboeren op geen enkele manier geschaad en dat stond bij jullie voorop. Het is nergens mijn intentie geweest om de belangen van een van mijn bronnen op wat voor manier te schaden en dat doe ik ook niet.

Wat ik met alle partijen afspreek is dat ze het item mogen zien, vooraf, en dat ze dan aan kunnen geven of er feitelijke onjuistheden in zitten. Dat gaat dan vooral om de informatie die ik uit de gesprekken toevoeg in mijn voice-overs. Niet of je het eens bent met de tegenpartij of andere bronnen. Dat is journalistiek gezien niet werkbaar en levert kwalitatief gezien niets op.

Om meer nuance aan te brengen en na te gaan waar jullie ten opzichte van de kippensector staan heb ik uiteindelijk een dierethicus benaderd. Deze component moet de standpunten van de partijen duiden. Waarom staan ze zover van elkaar? Dat zijn de dingen die ik als journalist wil laten zien.

Voor wat betreft publicatie heb ik jullie nooit een stem gegeven. Het enige wat ik daarover heb gezegd is dat ik het zeker zou gebruiken voor mijn opleiding. Er was op dat moment geen externe partij geïnteresseerd, althans daar had ik geen contact mee. Volgens Jelmer Geerts zou AT5 er misschien interesse in kunnen hebben. Ik heb nooit met AT5 gesproken, dat was op dat moment niet van belang. Dat jullie geen belang hebben bij het publiceren kan ik me niet voorstellen. Het is misschien geen uithangbord of reclameboodschap, maar wel een degelijk journalistiek product. Ik zal het daarom openbaar op mijn YouTube-kanaal publiceren en opnemen in mijn portfolio net als mijn andere items.

Ik hoop dat mijn uitleg voldoende is.

Met vriendelijke groeten,

Bram Jansen

Antwoord van mevrouw Van de Werd:

Bram,

Je uitleg is niet voldoende. Je zegt dat je mijn klacht serieus neemt, maar ontkent gelijk dat er afspraken gemaakt zijn en je wil er verder niks mee doen. Tijdens de afspraak die we hadden in café Maxwell zijn die wel degelijk gemaakt. Je hebt toen gezegd dat ik niks te zeggen had over wat je inleverde voor je studie, maar dat we voor publicatie het te zien zouden krijgen en als we het niks vonden je het niet zou publiceren.

Omdat het mij bij het eerste gesprek al duidelijk was dat het voornamelijk voor je afstuderen zou gaan heb ik dat nog overlegd na ons gesprek met mijn collega van Red een Legkip en kwamen we tot de slotsom dat het geen kwaad kon om een komende journalist te helpen ook omdat als we het filmpje niks vonden het niet gepubliceerd zou worden. Ik ga dat niet verzinnen en zeker niet tegen mijn collega.

Je hebt bovendien al die tijd de indruk gewekt  dat het item alleen over Red een Legkip zou gaan. Als je dat anders had willen doen, zoals je nu hebt gedaan, had je ons eerlijk daarover vooraf moeten informeren. Dan hadden wij ons terug kunnen trekken. Je hebt ons niet hierin de mogelijkheid gegeven.

Blijkbaar ben je je niet bewust of interesseert het je niet dat je ons gewoon hebt misbruikt. Het zou om een korte documentaire gaan en die gaan zo vaak over één onderwerp en belichten helemaal niet altijd andere tegengestelde kanten waarop jij je nu opeens beroept.

Wij hebben absoluut geen belang bij het publiceren van je filmpje op deze manier. Het is maar wat je een degelijk journalistiek product noemt. Maar al hadden we het een geweldig item gevonden, dan nog willen we niet dat het gepubliceerd wordt en als afstudeerwerk gebruikt wordt omdat je ons gewoon misbruikt hebt en nu voor liegt met je ontkenningen.

Groeten,

Sandra van de Werd

Red een Legkip

Comité Dierennoodhulp

Het gaat natuurlijk veel te ver om je als journalist vooraf vast te leggen als het gaat om het maken van een verhaal. Ik heb eerst twee verkennende gesprekken gevoerd. Het eerste met Van de Werd in Amsterdam en het andere met Iris Odink. In eerste instantie telefonisch en daarna nog een keer in Lutten. Ik moet namelijk weten welk beelden ik er kan maken en wat voor verhaal ze me kunnen vertellen. Ik werk heel zorgvuldig, maar laat me niet beperken. Dat het een ander verhaal wordt als mensen zich vooraf voorstellen, dat is nu eenmaal zo. Als neutrale toeschouwer, met zo min mogelijk tot geen eigen mening heb ik dit item gemaakt. Ik ben niet trost op de discussie, maar die toont wel aan dat bronnen invloed proberen uit te oefenen. Ik denk dat ik misschien in de toekomst de twee a drie afspraken die ik maak vastleg op schrift. Ik zit namelijk niet te wachten op deze discussie en ik wil mijn vrijheid waarborgen.

Mijn laatste antwoord:

Geachte mevrouw Van de Werd,

Ik blijf bij mijn eerdere mail. Ik publiceer het item en gebruik het voor mijn afstuderen. Dat u daar niet gelukkig van wordt, is jammer maar voor mij geen reden het anders te doen.

Groeten,

Bram Jansen

De nieuwe TV-items

Ik heb drie totaal nieuwe items gemaakt voor het medium televisie. Toch heb ik er wel voor gekozen nog een item te gebruiken van mijn werk als sportverslaggever bij Omroep Flevoland. Misschien tegen beter weten in, maar het verschilt van wat ik vorige keer heb gemaakt en ingeleverd en het laat zeker groei zien. Vooral in regie en aanpak.

Het item over Ropie Adriaan is, ik zou haast zeggen natuurlijk, een item dat eigenlijk alleen interessant is voor regionale televisie. Hij is bekend in Almere, maar daarbuiten is het meteen een stuk minder. Dat neemt niet weg dat het een mooi mini portret is van een gepassioneerde trainer coach. Als ik hem langer zou volgen zou het misschien een mooi portret opleveren dat wel voor een publiek geschikt is. In dit geval is dat niet aan de orde omdat het gemaakt werd bij en voor Omroep Flevoland.

Het idee achter De Grote Jacht is ouder. Eigenlijk is het een onderdeel van een groter geheel. Waarvan mijn eerdere documentaire Tauromaquia een onderdeel is. Echter ik kreeg een gedeelte niet rond. Het werken van honden met vee. Daar worden de honden ook voor gebruikt, maar dat kon ik in 2014 nergens filmen. Dus bleef het materiaal ongebruikt op de plank liggen. Ik maakte er wel eerder een montage mee, maar daarover was ik niet tevreden. 

Ik heb me de vraag gesteld of dit relevant is. In mijn optiek is de jacht, in welke vorm ook, altijd relevant. Het is een traditie die in Nederland zwaar onder druk staat. In het buitenland is dat niet het geval. Aan de andere kant laat ik zien hoe anders Basken denken over het leven. 

Het is een beetje in de vorm van bijvoorbeeld Jelle Brandt Corstius en zijn reizen door Rusland en de voormalige USSR. Hij brengt daarin mensen, volken en cultuur beeld. Hij houdt daarin afstand, toont respect, maar laat het wel zien. Op die manier zou dit een stukje kunnen zijn over Spanje of het Iberisch schiereiland. Brandt Corstius is het voorbeeld wat ik heb gebruikt en ik heb het gemaakt met een doelgroep voor ogen die open staat voor andere culturele gebruiken. Ik ben er tevreden over en ik ben erin geslaagd mijn persoonlijke mening buiten het item te houden.

Naar aanleiding van een artikel in de Telegraaf heb ik Kips!!! gemaakt. Waar er in de krant maar van een zijde wordt gekeken, ga ik een paar stappen verder. Niet zozeer om iets te ontkrachten, maar om nuance aan te brengen. Ik heb eerst een montage gemaakt en die voorgelegd aan Clement Tonnaer. Hij vond het een evenwichtig verhaal, maar er waren links en rechts nog verbeteringen mogelijk. De feedback ging over de achtergrond van Red een legkip, de dierenarts en het afvoeren van kippen. Op de journalistieke problemen rond Kips!!! schrijf ik uitgebreid op de pagina TV-items.  

Het item heb ik gemaakt met een algemeen, landelijk, publiek voor ogen. Het neemt geen standpunt in, ik ben neutraal, maar het is wel bedoeld om naar twee kanten te kijken. Discussie aan de hand van dit item zou zelfs gewenst zijn.

Neutrale journalist en het stellen van vragen

Ik heb geprobeerd om mijn items als toeschouwer te maken, neutraal. Met neutraal werd ik geconfronteerd door Marjan van Ens, journalist bij Omroep Flevoland. Ik vroeg haar over een bepaald wat zij daar van vond. Als antwoord kreeg ik, dat ze daar als journaliste niets van vond. Het was zeker niet de eerste keer dat een journalist dat tegen me zei, maar wel een goede herinnering aan. Je hoeft niet perse een standpunt in te nemen, eigenlijk is het vaak zelfs beter er geen in te nemen. Bijna alles wat we maken is gekleurd, zelfs aanwezig als journalist heeft al invloed.

Voor mij speelt dat al lang. Bij het maken van de items in het buitenland moest ik heel erg uitkijken wat ik vroeg en op welke manier. Zo kon ik wel vragen of iets gevaarlijk is, dat is neutraal, maar niet of iets zielig is. Vragen naar het zwijn, in dit geval het prooidier, geeft meteen een kleur. Het is me niet gelukt daar een neutrale vraag over te formuleren. De vragen die ik daar over heb gesteld, heb ik ook pas helemaal aan het einde van de interviews gesteld. Dat was een strategische afweging, want anders zou ik meteen in een soort van hoek zitten of conflict zitten. De vragen werden overigens niet begrepen, niet dat het Spaans slecht was, maar voor de jagers was dat gewoon onvoorstelbaar. 

Dat probleem kwam ook naar voren bij het maken van Kips!!! Ik moest daarom twee partijen aan het woord laten, om een middenweg te vinden. Die weg kwam er niet, althans niet na beide partijen gehoord te hebben. De kritische vragen, of die als zodanig konden worden aangemerkt,  aan het adres van ´red een legkip´ heb ik daarom niet gebruikt. Ik had bijvoorbeeld gevraagd, waarom ze een bepaalde afwegingen maakte. Het antwoord was heel erg verdedigend, alsof ik ze ergens van had beticht, maar dat was niet zo. Ik vroeg me iets af. Uiteindelijk moest ik het midden creëren met behulp van een intermediair, de dierethicus. Hij zit precies tussen beide partijen in. Daarmee wordt het neutraal. Wat niet wil zeggen dat er geen discussie gevoerd kan worden over of we goed omgaan met legkippen, dat was niet mijn insteek. Ik wil laten zien dat er twee partijen zijn, die beide op totaal verschillende manier tegen het welzijn van legkippen aankijken. Waar ik sta, doet niet ter zake.

Verder

Na mijn tweede poging om af te studeren was ik compleet uit het veld geslagen. Mijn financiële situatie was al uiterst penibel en dat werd met de tegenslag alleen maar slechter. Het duurde ruim twee weken voor ik uiteindelijk besloot door te gaan. Daarmee diende zich een nieuwe problemen aan. Ik had nergens zin in, ik stopte met sporten, lezen, werken en deed eigenlijks niets meer wat zinnig was. Inspiratie en motivatie waren weg. 

Dat sleepte zo een tijdje. In mijn ogen waren er geen geschikte verhalen, althans niet de verhalen die ik wilde maken. Via twee bevriende journalisten kwam ik uiteindelijk toch weer een beetje in het ritme. Op de eerste plaats moest ik een of twee items bedenken die ik wilde maken voor televisie. De scriptie was in dat opzicht makkelijker. Het werk wat ik daaraan nog moest besteden was gewoon minder. In beeld moest alles over. Met als troost dat ik nog één item van Omroep Flevoland had. Ik was er zeer tevreden over. Het was een van de laatste dingen die ik deed voor de omroep. Sport, maar toch op een andere manier. Een sport waar ik wel verstand van heb en dat op mijn manier werd aangevlogen, uitgewerkt en bedacht. 

Een klein begin was er dus. Voor de scriptie benaderde ik een aantal journalisten voor interviews. Dat klinkt makkelijker dan het is. Steevast willen ze alleen off the record wel wat zeggen, maar niks on the record. Over hoe het functioneert op een redactie? Nou daarin was niets veranderd de laatste jaren. Uiteindelijk lukt het me wel om er een aantal te strikken. Want linksom of rechtsom alle antwoorden zijn voor mij bruikbaar. Daarbij is het aan mij als interviewer de opdracht om naar boven te krijgen wat ze me niet willen vertellen. Daarmee is het dus meteen een soort van test van mijn interviewvaardigheden. Ik ben natuurlijk wel bereid om ze anoniem te interviewen, het is niet de bedoeling om ze brodeloos te maken. 

De videoproducties was een lastiger verhaal. Ik had het advies gekregen iets te doen met conflicten. Het duurde even voor ik dat iets had gevonden. Aan de ene kant had ik nog een grote hoeveelheid ongebruikt materiaal uit Baskenland over jagen, dus daar moest ik in gaan kijken. Temeer omdat het andere onderwerp dat ik had gevonden zich op het gebied van dierenwelzijn afspeelt: red een legkip.

Laatste

Nog maar een dikke drie dagen en dan is de deadline. De twee grote werkstukken zijn klaar en daar ben ik blij mee. Ik kijk er wel een beetje met gemengde gevoelens tegenaan. Over het leerproces ben ik tevreden, over de producten minder. Ik had bij beide projecten een plan. Zoals het wel vaker gaat met plannen in de praktijk blijken ze niet zo goed uit te pakken. Dat is misschien wel mijn eigen schuld. 

Kan het anders, zou ik betere plannen kunnen maken? Dat weet ik niet. Je kiest het ene en uiteindelijk moet je het door omstandigheden andere keuzes maken of bijsturen. Misschien wilde ik ook wel teveel, of dacht ik meer te vinden dan ik uiteindelijk vond. Dat laatste was het geval bij De Telegraaf. Ik wilde een stuk schrijven over de journalistiek van die krant, over Sjuul Paradijs. Dat bleek heel lastig. Niemand wilde praten, althans niemand die er dichtbij stond of had gestaan. Daarna heb ik me gericht op een groter gebied, de grote krantenuitgevers. De casus Paradijs heb ik daaraan toegevoegd. De interviews heb ik in tact gelaten, dus zoals ik ze eerder had uitgewerkt. Als ik vooraf had geweten hoe het zou lopen had ik dat vooraf meegenomen. Zoals altijd is commentaar achteraf altijd makkelijk. Dat vind ik dan weer prima, want dat noem ik leren.

Bij de stieren zou ik het niet meer zo maken als ik het heb gedaan. Ik ben heel blij met wat ik heb geleerd. Ik zou het misschien nog wel hetzelfde plan maken, maar ik zou er dan meer tijd voor nodig hebben en per onderdeel meer materiaal filmen. Nu moest het allemaal in drie weken en dat was beetje teveel van het goede. Het budget was ook te klein.  Het alternatief is het niet meer zo maken. Daarmee bedoel ik dat ik het intiemer zou willen maken, het verhaal van een torero bij een enkele corrida of een enkele stier. Dat tweede plan is recent ontstaan, omdat ik nu meer weet van het stierengevecht. Met die kennis kan ik een ander verhaal maken.

Wat voor mijzelf we als een paal boven water staat is, dat ik in het vervolg meer rekening wil gaan houden met keuzes die ik misschien achteraf moet maken. Dat houdt in dat ik dan meer of ander extra materiaal zal moeten draaien. 

Aftellen

Het is 27 oktober, nog vijf dagen tot twee november, de deadline. Het komt nu wel erg dichtbij, maar de meeste stress is wel achter de rug. Wat ik heb gemaakt is allemaal ergens in de 90 procent klaar en daar ben ik blij mee. Sommige mensen vinden dat je naar een deadline moet werken, prima idee! Maar nu even niet, de vorige heb ik al gemist en nu moet het toch echt gaan lukken. Niet slagen is een, de deadline missen is zoiets als niet eens op doel schieten. 

Ik heb een klein todo-lijstje gemaakt:

Nog paar blogs

Reflectie afwerken

Nog een keer door de documentaire kijken en in ieder geval een titelverzetten

Alles saven op de extrne disk, de twee grote dingen

Technische problemen van de blogs (laten) fiksen

Afspraak maken om alles in te leveren

Daarmee moet ik er wel zo'n beetje zijn denk ik.